Een calamiteit heeft plaatsgevonden
Een calamiteit is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van een patiënt of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt heeft geleid.
Bij een calamiteit is er ook iets niet goed gegaan, met ernstige schade voor of de dood van een patiënt. Een ernstig schadelijk gevolg is onder meer ernstige lichamelijke of psychische schade. Dit is een onbedoelde of onverwachte uitkomst van de zorg. Deze schade is gekomen omdat er iets niet goed is gedaan in de zorgverlening (bijvoorbeeld onvoldoende handelen volgens de richtlijnen / professionele standaard). Het zorgproces is niet verlopen zoals het vooraf gepland was. Of de patiënt heeft niet de voor hem of haar juiste behandeling(en) gekregen en heeft ernstig lichamelijk of psychisch letsel opgelopen of is overleden. Voorbeelden van calamiteiten zijn:
- Het niet op de hoogte zijn van het feit dat de patiënt bloedverdunners gebruikt, waarna deze als gevolg van een ernstige nabloeding in het ziekenhuis moet worden opgenomen.
- Het intravasaal injecteren van een adrenaline houdende verdovingsvloeistof met een ernstige hartritmestoornis als gevolg waardoor de patiënt in het ziekenhuis moet worden opgenomen.
- Het extraheren van het verkeerde element als gevolg van een links-/rechtsverwisseling.
- Het doorsnijden van de onderkaakzenuw bij (chirurgische) verwijdering van een verstandskies, met blijvende gevolgen voor gevoel en motoriek van de onderlip.
Als je een calamiteit hebt meegemaakt in de praktijk, kan je je overspoeld voelen door verschillende emoties. Schuldgevoel, angst voor de gevolgen, of onzekerheid over hoe nu verder zijn volkomen normale reacties die door veel mondzorgverleners worden herkend. Hoewel deze gevoelens begrijpelijk zijn, is het juist nu belangrijk om weloverwogen te handelen.
Het is van belang om direct actie te ondernemen na ontdekking van een calamiteit. De patiënt dient, indien mogelijk, zo snel mogelijk te worden geïnformeerd over de aard en toedracht, en over de mogelijkheden om de gevolgen te beperken of weg te nemen. Ook al voelt dit spannend, uit ervaring blijkt dat patiënten juist openheid en eerlijkheid waarderen. Een direct gesprek kan veel onduidelijkheid en wantrouwen wegnemen. Tijdens dit gesprek is het essentieel om bij de feiten te blijven, eerlijk te zijn over wat er is gebeurd, betrokkenheid te tonen en goed te luisteren naar de zorgen van de patiënt. Doe geen uitspraken over aansprakelijkheid of schadevergoeding. ‘Sorry’ zeggen mag altijd.
Daarbij dient een calamiteit (in beginsel) binnen drie dagen bij de IGJ te worden gemeld. Ook bij twijfel over de vraag of het om een calamiteit gaat, adviseert de IGJ om wel een melding te doen.
Het is verstandig om direct contact op te nemen met jouw (beroeps)aansprakelijkheids-verzekeraar. Zij zijn er om je te begeleiden en kunnen waardevolle adviezen geven over de te nemen stappen. Zorg ook voor een zorgvuldige documentatie van wat er is gebeurd en welke stappen je hebt ondernomen.
Belangrijk om te onthouden is dat openheid meestal de kans op klachten en juridische procedures verkleint. Ook als er sprake is van een calamiteit, stellen patiënten een open gesprek op prijs. Door transparant te zijn, kan het vertrouwen in de tandarts-patiëntrelatie behouden blijven. Je staat er in deze situatie niet alleen voor. Aarzel niet om steun te zoeken bij collega’s of professionele hulp in te schakelen als je daar behoefte aan hebt. Beschouw deze situatie, hoe moeilijk ook, als een leermoment dat kan bijdragen aan de verbetering van de zorg.
Zie meer informatie:
Brochure Calamiteiten Wkkgz melden aan IGJ | Brochure | Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
Gedragscode Openheid medische incidenten (GOMA) – De Letselschade Raad